Gingsiring Tatakrama Dhumateng Tiyang Sepuh

Dhasaring Pirembagan

Tiyang jawi samenika sansaya kirang babagan tatakrama utawi unggah ungguh. Intinipun niaai-nilai budaya jawi menika sampun kirang. Tuladhanipun, wonten masarakat kiwa tengen kula bocah samenika menawi omongan dhumateng tiyang sepuh menika tasih ngginaaken basa ngoko. Kathah uga samenika malah ngginaaken basa indonesia. Amargi, miterat pamanggih tiyang samenika basa jawi sampun boten perlu sanget. Sejatosipun basa krama alus menika wigati sanget supados putra-putra saged  sami guneman kaliyan tiyang sanes uga saget mangertosi unggah-ungguh basa ingkang sae.

Tatakrama inggih menika pranatan ingkang dipun warisaken turun-temurun, ingkang ginanipun kangge guneman kaliyan tiyang sanes. Tatakrama gayut kaliyan kados pundi solah bawa utawi tingkah laku tiyang menika ingkang sae. Tiyang keturunan jawi menika sinau budaya jawi saking tiyang sepuh kaliyan lingkungan. Tuladhanipun lare menika badhe nulad solah bawa kaliyan caranipun tiyang sepuh anggenipun ngendika. Tiyang sepuh menika kedah ngajaraken dhateng lare kadospundi gesang bebrayan wonten masarakat. Tiyang sepuh jawi menika menawi lare boten anggadhahi tatakrama dhumateng tiyang sepuh biasanipun dipun paringi ukuman. Babagan menika kedah dipunlampahi amargi menawi boten anggadhahi tatakrama saged ngrisak nama klwarganipun. Boten naming wonten kluwarga, ananging ugi wonten masarakat.

Mangertosi menika, kula lan panjengan saged mangertosi menawi tiyang jawi menika njunjung tatakrama ingkangutama. Tatakrama menika ingkang wigati dhumateng tiyang ingkang langkung sepuh.

Tiyang enem anggadhahi peran ingkang penting sanget. Tiyang enem minangka penerus tradhisi budaya jawi. Ananging budaya modern ingkang mlebet menika ngemu dampak ingkang sae kaliyan kirang sae kangge tiyang enem. Pengaruh ingkang kirang sae ndadosaken tiyeng enem menika tebih saking kesadaran wontenpun pandangan budaya asli jawi. Lare jaman samenika boten malih ngginaaken basa krama alus nalika guneman kaliyan tiyang sepuh. Babagan menika ingkang ndadosaken unggah-ungguhh, tatakrama, etika boten dipun wigatosaken dening lare jaman samenika.

Wosing Pirembagan

A.    Pangertosan sikap

Sikap inggih menika pandangan utawi keyakinan ingkang dipun bentuk saking pengalaman tiyang ngengingi babagan stimulus.

B.     Tatakrama jawi

Tatakrama inggih menika adat sopan santun. Utawi saged dipun sebat unggah-ungguh, inggih menika adat istiadat ingkang gayut kaliyan interaksi sosial wonten kluwarga kaliyan wonten lingkungan masarakat.

Tatakrama saged ugi ngemu teges, tata cara utawi aturan ingkan turun temurun lajeng ngembangaken budaya kaliyan adat istiadat, ugi wonten gayutipun kaliyan interaksi sosial masarakat, ingkang ginanipun nalika guneman kaliyan tiyang sanes supados ngraketaken hubungan ingkang sae, sami hormat miterat adat istiadat jawi.

C.     Aspek tatakrama jawi

Aspek tatakrama menika wonten kalih:

a.       Tatanan basa

Utawi unggah ungguh basa yaiku adat sopan santun, tatakrama, tatasusila ngginaaken basa jawi. Undha usukipun basa kaperang dados gangsal: basa ngoko, basa krama, basa madya, basa kedhaton kaliyan basa kasar.

b.      Solah bawa

Raos hormat dhumateng tiyang sanes wonten tatakrama jawi ugi saged dipuntingali saking solah bawa (pratingkah).  Tuladhanipun nundhukaken mmustaka, asta ingkang ngapurancang. Tiyang jawi mlampah wonten ngajengipun tiyang menika awakipun radi mbungkuk, uga anggenipun ngendika boten seru-seru.

D.    Tatakrama tiyang jawi dhumateng tiyang sepuh

Wonten kluwarga, lare menika nglampahi proses penanaman nillai-nilai saking tiyang sepuh. Tiyang sepuh menika maringi utawi ngajaraken babagan tata krama dhumateng lare menika ingkang utama. Tiyang sepuh menika penting sanget peran kangge lare amargi ingakang sepisanan menika kedah tiyang sepuhipun.

Wonten budaya jawi menika tiyang enem kedah ngurmati tiyang ingkangg langkung sepuh. Sikap hormat kasebat kedah migatosaken tatanan basa kaliyan solah bawa. Kejawi saking menika ugi kedah rumuyinaken kaperluan tiyang sepuh, mirengaken saha nglakoni pitutur saking tiyang sepuh, kedah sopan saha boten nyinggung perasaan tiyang sepuh.

E.     Remaja

Remaja menika saking tulisan latiin adolescere ingkang ngemu teges tuwuh dados diwasa. Remaja menika salah satunggala mangsa ingkang kedah dipun lampahi saben tiyang.

Remaja inggih menika mangsa peralihan saking mangsa lare tumuju mangsa diwasa ingkang kirang langkung nalika yuswa kalih welas taun dumugi selikur taun. Ingkang kula amati saking laporan menika inggih menika remaja yuswa gangsalwelas dumugi wolulas tahun.

F.      Tatakrama Lare Jaman Samenika Dhumateng Tiyang Sepuh

Kula sampun nyuwun pamanggih (wawancara) dhumateng bapak Cip parsa kaliyan bapak Purna suwito ngengingi tatakrama lare jaman samenika.

(kula nembe nyuwun pamanggih dhumateng bapak Pirno suwito)

Lajeng menika kasil rekamanipun :

              (kula nembe nyuwun pamanggih dhumateng bapak Cip parsa)

Lajeng menika kasil rekamanipun :

Wosipun pamanggih saking bapak Purna suwito :

Tiyang rumiyin menika langkung sae tatakramanipun. Wontenipun samenika kirang anggenipun mbudidaya. Dangu kedangon sansaya telas. Kangge solusinipun menika kedah saking sd, smp, kaliyan sma. Pemerintah kedah migatosaken sedayanipun, boten naming pelajaran umum kemawon. Tatakrama kaliyan basa jawi menika dipun ngge wonten pundi kemawon kathah ingkang mangertos uga langkung sekeca dipun tampi masarakat.